Ο Γάλλος παιδίατρος Nicolas Andry (1658 – 1742) θεωρείται ο πατέρας της Ορθοπαιδικής, καθώς εισήγαγε τον όρο από την συνένωση των λέξεων “ορθόν” (δηλαδή “ίσιο”) και “παιδίον” (παιδί), αναφερόμενος στην ιατρική ειδικότητα που παρακολουθούσε την ανάπτυξη των παιδιών χωρίς παραμόρφωση στην σπονδυλική τους στήλη. Με το κλασσικό του σύγγραμμα, που δημοσιεύθηκε το 1741, η μελέτη της σπονδυλικής στήλης, της ανάπτυξης και των παθήσεών της, μπήκε στο επίκεντρο της ιατρικής επιστήμης, ήδη από το ξεκίνημα της νεώτερης εποχής.
Σαφή ευρήματα παθήσεων της σπονδυλικής στήλης είναι υπαρκτά από τους προϊστορικούς χρόνους, όπως έχουν αναδείξει με τις μελέτες τους παλαιοντολόγοι ερευνητές, ενώ πλήρεις και ακριβείς περιγραφές παθολογικών καταστάσεων και προσπαθειών αντιμετώπισής τους βρίσκονται σε όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας. Χαρακτηριστικός είναι ο “χειρουργικός πάπυρος του Edwin Smith” (1550 – 1500 π.Χ.), κείμενο γραμμένο σε ιερατική αιγυπτιακή γραφή, που αποτελεί την αρχαιότερη γραπτή περιγραφή κάκωσης της σπονδυλικής στήλης και αποκαλύπτει την εξαιρετική ανατομική γνώση των αρχαίων Αιγυπτίων (εικόνα 1).
Στους βυζαντινούς χρόνους, ο Παύλος ο Αιγινήτης (625 – 690 μ.Χ.) αναφέρεται ως ο πρώτος χειρουργός που πραγματοποίησε επιτυχείς χειρουργικές επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης, συγκεκριμένα πεταλεκτομές. Δυστυχώς, κατά το Μεσαίωνα δε σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στη μελέτη της σπονδυλικής στήλης, η οποία άρχισε πάλι να τραβά το επιστημονικό ενδιαφέρον στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν οι πρώτες απόπειρες χειρουργικών επεμβάσεων άρχισαν να γίνονται στην Ευρώπη.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, με τις νέες τεχνικές αναισθησίας, τις εξελίξεις στην ακτινολογία και τα επιτεύγματα στην αντισηψία και την αποστείρωση των χειρουργικών εργαλείων και αιθουσών, περισσότερο εξειδικευμένες χειρουργικές επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης έγιναν εφικτές. Στα μέσα του 20ου αιώνα , η οσφυαλγία και τα λειτουργικά ενοχλήματα που προκαλούν οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης άρχισαν να αναγνωρίζονται ως ιδιαίτερο κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα. Παράλληλα, στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, πολύ σημαντικές εξελίξεις στην ιατρική απεικόνιση, με την ανάπτυξη της αξονικής και της μαγνητικής τομογραφίας, βοήθησαν στην αναλυτική μελέτη της φυσιολογίας και της εμβιομηχανικής της σπονδυλικής στήλης, δηλαδή στην πολύ καλή κατανόηση του τρόπου που λειτουργεί αυτό το θαυμαστό μέρος του οργανισμού μας. Ενώ η σημαντική βοήθεια από τη βιομηχανία, με την αρωγή επιστημών, όπως η βιολογία, η φυσική και τα μαθηματικά και τεχνών, όπως η μεταλλουργία, έδωσαν τεράστια ώθηση με το σχεδιασμό εργαλείων, χειρουργικών συστημάτων, εμφυτευμάτων και χειρουργικών τεχνικών, που κατέστησαν εφικτή την αντιμετώπιση περισσότερο πολύπλοκων προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης.
Με την τεχνολογική εξέλιξη και την αλματώδη πρόοδο στους βασικούς τομείς της ιατρικής επιστήμης, το επίκεντρο ενδιαφέροντος στα προβλήματα της σπονδυλικής στήλης σταδιακά άρχιζε να μετατοπίζεται στη διάρκεια του 20ου αιώνα. Έτσι, ενώ στις αρχές τα βασικά ζητήματα αφορούσαν στις Λοιμώξεις (εισαγωγή αντιβιοτικών θεραπειών), γρήγορα μετατοπίστηκαν στο Τραύμα και τις Κακώσεις (μεσολάβησαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και η γεωμετρική αύξηση των μετακινήσεων, με τα τροχαία ατυχήματα και τις αθλητικές δραστηριότητες). Για να φτάσουμε στα τέλη του προηγούμενου αιώνα να δίνεται πλέον μεγάλη προσοχή στα Εκφυλιστικά Νοσήματα (αλλαγή καθημερινού τρόπου ζωής και αναγνώριση των ψυχικών και κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων), στην Ογκολογία (κατανόηση της παθολογίας του καρκίνου και βελτίωση των ογκολογικών θεραπειών) και στα Μεταβολικά Νοσήματα, την Οστεοπόρωση και τις Παθήσεις της Γηράσκουσας Σπονδυλικής Στήλης (μελέτη και κατανόηση της οστικής βιολογίας, αύξηση του μέσου όρου ζωής και γήρανση του πληθυσμού).
Οι δυο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα έχουν συνδεθεί με τη μελέτη των μυοσκελετικών προβλημάτων – με προεξάρχουσα θέση να έχουν τα εκφυλιστικά νοσήματα και οι Παραμορφώσεις της Σπονδυλικής Στήλης – και την επίπτωσή τους στην υγεία και την ποιότητα ζωής. Η αποκαλούμενη “2η γαλλική επανάσταση” (επειδή κυρίως Γάλλοι ιατροί, χειρουργοί και ερευνητές, πρωτοστάτησαν) έφερε στο προσκήνιο τη σημασία της ισορροπίας του κορμού, στο μετωπιαίο (σκολίωση) αλλά και στο οβελιαίο – πλάγιο – επίπεδο (κύφωση), στον τρόπο που αναπτυσσόμαστε αλλά και που γερνάμε. Μελέτησαν τους βιολογικούς και γεωμετρικούς μηχανισμούς με τους οποίους διατηρούμε φυσιολογική ισορροπία στον κορμό μας (και έχουμε καλή και ανώδυνη καθημερινή δραστηριότητα), αλλά και την πορεία με την οποία εμφανίζουμε παραμορφώσεις στη σπονδυλική στήλη και επακόλουθα σε ολόκληρο το σώμα μας (και επιβαρύνουμε δυσανάλογα την καθημερινή ποιότητα ζωής και συνολικά την υγεία μας). Στην πραγματικότητα, με την καινούργια γνώση αναθεωρήθηκε μεγάλο μέρος αντιμετώπισης παθήσεων της σπονδυλικής στήλης, είτε αυτή ήταν συντηρητική (λειτουργική, φυσικοθεραπεία, τροποποίησης συμπεριφορών), είτε χειρουργική.
Και το μέλλον; Στην εποχή μας, η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, της ιατρικής τεκμηρίωσης, αλλά κυρίως της κριτικής ιατρικής σκέψης πάνω στα μέχρι σήμερα δεδομένα, είναι κυριαρχικές. Το ίδιο και οι τεχνολογικές εξελίξεις οι οποίες μας κατακλύζουν. Ζητούμενο είναι η χρυσή τομή ανάμεσα στη γνώση, την εμπειρία, την τεχνολογική εξοικείωση και την ολιστική αντιμετώπιση του ανθρώπου – ασθενούς. Γιατί η ιατρική είναι ανθρωπιστική επιστήμη, αλλά και τέχνη μαζί.